Aby człowiek wiedział, dokąd idzie, musi wiedzieć, skąd przychodzi. Naród bez historii błądzi, jak człowiek bez pamięci.”

Norman Davies-“Boże Igrzysko”

Poprzednie nazwy : Zanow, Scanowe, Sanowe, Czanow, Tzanow, Sanow. Nazwa pochodzi najprawdopodobniej od słowiańskiego określenia “siano”.

Najstarsza wzmianka : 1311, 1330, 1335.

Najstarsza pieczęć : pochodzi z połowy XIV wieku, na której wyobrażony jest na kratkowanym tle rybogryf zwrócony w prawo, poniżej falująca woda i napis: “S’ SIVITATIS DE SANOWE” (Rybogryf był godłem Święców szlachty panującej w Darłowie, Sławnie i Polanowie; falująca woda-symbolizuje rzekę Polnicę). Sianów został zlokalizowany przy ważnym średniowiecznym szlaku handlowym prowadzącym ze Szczecina do Gdańska. Położony był między trzema rybnymi strumieniami: Młyńskim (ob. Polnicą), Wschodnim (Uestbach) i Zamkowym (Horstbach). Nieznane są dzieje pierwszego osadnictwa na obszarze dzisiejszego miasta. Pierwsza wzmianka o Sianowie pochodzi z dokumentu datowanego na 1311 rok, w którym przy opisie granic Gorzebądza wzmiankowana jest “villa Sanow”. Następnie wzmiankowany jest w dokumencie z 6.6.1330 roku, dotyczącego układu granicznego między klasztorem Cystersów w Bukowie a posiadłościami Jarosława i Jana von Natzmer, a wystawionego przez Jana Święca kasztelana sławieńskiego na zamku w Sianowie.

Pierwsza wzmianka o osadzie wiejskiej w Sianowie pochodzi z dokumentu z 1335 roku. Osiem lat później” tj. w 1343 roku, 11 lutego Piotr Święca z Polanowa, bratanek kasztelana sławieńskiego Jana nadaje osadzie prawa miejskie.

Miasto zostało założone na prawie lubeckim, wyposażone w wieś z łąkami zwaną Nigendorp, później Neues Dorf ( znajdowała się prawdopodobnie w okolicach dzisiejszej ulicy Łubuszan; została zniszczona w okresie wojny 30- letniej ) a także otrzymało prawo korzystania z okolicznych rzek i jezior. W tym okresie pomiędzy miejscowościami Sianów a dzisiejszym Skibnem rozciągało się jezioro ( obszar w kierunku pn- wschód od zabudowy miasta). Poza tym, Sianów otrzymał prawo korzystania z okolicznych lasów. Nadanie to było wielokrotnie w ciągu wieków potwierdzane przez książąt i biskupów kamieńskich.

 DOKUMENT POTWIERDZAJĄCY NADANIE PRAW MIEJSKICH DLA SIANOWA Z 1384 ROKU

Sianów przeszedł w posiadanie biskupów kamieńskich w II połowie XIV wieku. Data nie jest dokładnie znana. Wiadomo, ze ziemią polanowską, do której należał również zamek i miasto Sianów, kupił już w 1353 roku biskup Johannes z Kamienia. Sianów, zamek i miasto stanowił, tzw. ziemię zastawną.
W 1372 roku Sianów był własnością księcia Bogusława VI i Barnima V, ale już w 1386 roku własność ta ponownie przeszła w ręce biskupstwa kamieńskiego. Wymieniony jest zamek, miasto i wójtostwo.
Około 1400 roku Sianów ponownie był własnością książęcą i podlegał siedzibie książęcej w Darłowie.

W 1480 roku, kiedy na sianowskim zamku rezydował Bogusław X, koszalińscy kupcy napadli na zamek i porwali księcia do Koszalina. Wg. podania miał to być odwet za nieustanne napady, jakich dokonywali na wędrujących szlakiem handlowym, kupców koszalińskich książęcy dworzanie. Sprawa zakończyła się ugodą, w której koszalińscy kupcy musieli ukorzyć się przed księciem 29 sierpnia 1483 roku Bogusław X sprzedał miasto wraz z dwiema zastawnymi wsiami: Kusicami i Siecieminem swojemu kanclerzowi Jurgenowi Kleistowi. Syn kanclerza oddał księciu miasto w 1509 roku. Po śmierci w 1622 roku biskupa – księcia Urlicha Sianów stał się własnością jego brata Bogusława XIV i poddany został bezpośrednio rządom książęcym w Szczecinie. W tym okresie Sianów był jedynym miastem należącym jeszcze do księcia szczecińskiego i biorącym udział w sejmikach krajowych. Korzyścią jaką osiągnęło miasto na tej przynależności administracyjnej było m.in. zwolnienie od opłat drogowych (1625 rok), a następnie od opłat dzierżawnych za połów ryb w jeziorze koło Skibna.

W okresie wojny 30-letniej miasto poważnie zubożało. Jak wspomniano wyżej wieś Nigendorp ( Neuen Dorf) należąca do Sianowa została zupełnie zniszczona, a ziemia i łąki zostały rozdzielone wśród mieszczan. W następnych latach samodzielność miasta była ograniczana, szczególnie po śmierci Bogusława XIV i przejęciu Pomorza przez Brandenburgię. Wówczas to szlachta oraz mieszczanie rozpoczęli walkę o swoje przywileje. Sianów popadł w konflikt z rządem krajowym Pomorza już w 1648 roku, wskutek czego został zdegradowany do grupy miast drugorzędnych. W zarządzeniu z 5 czerwca 1662 roku ogł oszonym w Kołobrzegu potwierdzono prawa miejskie Sianowa jako miasta wchodzącego w skład kasztelani darłowskiej, ale odebrano mu prawo głosu w sejmiku krajowym oraz prawo sądowe. Prawo sądowe oraz przywilej ściągania podatków przyznano urzędnikom z Darłowa. Władze miejskie wniosły odwołanie, w wyniku którego Sianów otrzymał ponownie miejsce w sejmiku. Na początku XVIII wieku znajdowały się w Sianowie 102 domy, istniał kościół, szkoła i szpital Św. Jerzego. Stan ludności wahał się od 450 ( 1740 rok) do 721 (1794 r.)
W tym czasie miasto miało duże kłopoty finansowe. Poza dochodami czerpanymi przede wszystkim z rolnictwa, Sianów czerpał korzyści z targów zwierzęcych, jakie odbywały się w mieście trzy razy w roku oraz hodowli owiec. Około 1750 roku Sianów był jednym z najpoważniejszych dostawców wełny owczej, magazynowanej w Sławnie. W niewielkim stopniu było rozwinięte rzemiosło. Około 1770 roku w Sianowie mieszkało 3 piekarzy, 40 stelmachów, 11 piwiarzy, siodlarz, kucharz,3 k owali, garncarz, cieśla, kramarz 21 winiarzy, 3 ślusarzy, 6 szewców, 2 stolarzy, igielnik, 3 rzeźników, murarz, 5 krawców, 2 bednarzy i kołodziej.

Zniszczenia wojenne po wojnie 7 – letniej ( 1756- 1763), panujące w tym czasie zarazy a także zniszczenia w czasie kilkakrotnych przemarszów wojsk napoleońskich w latach 1807-1812 spowodowały upadek gospodarki miasta. Mimo poważnych zniszczeń oraz trudności finansowych jeszcze w 1743 roku kupiono jezioro położone między Skibnem a Sianowem (jezioro to później osuszono), a w roku 1780 zbudowano młyn miejski, tartak, olejarnię i kaszarnię. Wskutek przegranej przez Niemcy bitwy pod Jeną i Auerstadt (1806-1807), ludność miejska w liczbie 750 osób poniosła poważne koszty (ponad 20 tys. talarów).

W czasie marszu Napoleona na Rosję przez miasto przeszło około 11 tysięcy żołnierzy, w tym żołnierze polscy z I Pułku Legionów Dąbrowskiego, dowodzonego przez księcia Antoniego Sułkowskiego. Koszty poniesione przez ludność z tytułu utrzymania żołnierzy (zatrzymujących się na pewien czas), wyposażenia 17 żołnierzy i inne – wyniosły około 5 tys. talarów. Trudną sytuacją gospodarczą pogłębiły klęski żywiołowe, między innymi pożar w 1800 roku, który zniszczył bramę sławieńską (znajdowała się przy wylocie ul. Morskiej), kilka domów mieszkalnych i zabudowań gospodarczych oraz huragan z 1813 roku, który także wyrządził poważne szkody. Ożywienie gospodarcze przyniósł dopiero rozwój gospodarki kapitalistycznej i reformy w rolnictwie. Miasto rozbudowało się pod względem przemysłowym.

W 1845 roku 1 października nastąpiło otwarcie fabryki zapałek Kolbego. Jej załogę stanowiło początkowo 2 robotników. Po wyprodukowaniu pewnej ilości zapałek sam właściciel szedł w okolice by je sprzedawać. Do chwili jego powrotu fabryka miała “przestój”. W ciągu następnych kilku lat została ona poważnie rozbudowana i już w 1861 zatrudniała 80 osób. W 1871 roku bracia Pohl uruchomili drugą fabrykę zapałek a w 1899 powstała fabryka mydła. Rozbudowano również sieć dróg łączących Sianów z najbliższymi miejscowościami.

W 1829 roku wybudowano szosę Koszalin – Gdańsk, ( w tym czasie zatarto ślady istnienia zamku), a w 1877 – drogę do dworca w Skibnie (Linia kolejowa Koszalin Gdańsk została uruchomiona w 1869 roku). Przy budowie drogi na Koszalin przez Górę Chełmską pracowało 100 polskich uchodźców, którzy po upadku powstania listopadowego przeszli na teren byłych Prus. W 1877 wybudowano szosę na odcinku Sianów-Polanów. Poprawił się w yraźnie stan rzemiosła. Wg spisu z 1849 roku. w Sianowie mieszkało 30 rzemieślników różnych dziedzin, było 5 urzędników pa ństwowych i 6 miejskich. W 1852 roku w mieście zamieszkiwały 1552 osoby, w 1880 r około 2517 a już w 1897- 5972. W tym czasie było w Sianowie 78 katolików i 16 żydów. Około 1900 roku w mieście było 253 domów mieszkalnych. Miasto posiadało fundacje ustanowione przez zamożnych kupców i przemysłowców. Między innymi fundację Kolbego, z której wybudowano nowy gmach szkoły, wytyczono ulicę, nazwaną nazwiskiem fundatora, ob. ul. Chrobrego i wybudowano eklektyczną bramę ( 1896/7). Pieniądze z innych fundacji przeznaczane były na rozbudowę ulic i placów. Z tych środków w 1902 roku urządzono plac przy skrzyżowaniu ob. ulic. Armii Polskiej, Tylnej i Morskiej, w 1903 roku wybrukowano ulice Tylną, Kościelną, ułożono chodniki przy ul. Koszalińskiej i Morskiej. W latach 1872- 74 odbudowano pomy miejskie i ustawiono 1 5 latarni. Pod koniec XVIII wieku powstała w Sianowie stacja poczty konnej, która istniała do 1911 roku. Uwłaszczenie chłopów w Sianowie i okolicach nastąpiło w latach 1830-1858 najwcześniej w Gorzebądzu, a najpóźniej w Osiekach.

W 1908 roku skanalizowano ulicę Łużycką, Dworcową i Morską.

W tym samym roku powstał w Sianowie plac sportowy ze strzelnicą, zbudowano salę gimnastyczną a w 1926 roku pływalnię.

W 1912 roku Sianów został przyłączony do centralnej sieci elektrycznej, co pozwoliło zelektryfikować około 60% zabudowań.

W 1919 roku rozpoczęto meliorację łąk.

Po zakończeniu I wojny światowej w wyniku napływu ludności z terenów oddanych Polsce w Sianowie wybudowano 91 nowych mieszkań. Pod zabudowę przeznaczono ul. Łubuszan, Lutyków, wschodnią pierzeję ul. Mickiewicza. zachodnią część ul. Tylnej. Osiedle domów jednorodzinnych w zabudowie szeregowej zlokalizowano przy. Dworcowej.

W 1925 roku było w Sianowie 7889 mieszkańców, a w 1939 roku 9746.

W okresie I wojny światowej Sianów gospodarczo wyraźnie podupadł. Wielu mężczyzn powołano do wojska, brak było surowców, występowały zakłócenia komunikacyjne i transportowe. W Sianowie i okolicznych miejscowościach zatrudniono nieco jeńców wojennych, głównie Rosjan. Odczuwany był, pogłębiający się i coraz dotkliwszy brak żywności. Obowiązywały kartki żywnościowe.

Bezpośrednio po zakończeniu I wojny światowej, Sianów przeżywał kłopoty gospodarcze. Występowało bezro bocie, bo tereny odzyskane przez Polskę, odpadły zarówno jako zaplecze dostaw drewna, jak i rynek zbytu zapałek. Natomiast dopływ ludności z tych terenów ożywił nieco budownictwo mieszkaniowe. Rozpoczęto wówczas budowę ulicy Lutyków. W latach 1919- 1925 przeprowadzono prace melioracyjne na rozległych łąkach wokół Sianowa . Postawiono także wtedy mosty na Unieści koło Kłosu i na Polnicy – przy tartaku. Trzeci most, na Polnicy, przy obecnej ulicy Koszalińskiej w pobliżu parku, postawiono w 1927roku. Wielki kryzys światowy w latach 1929- 1933, wywarł swe piętno także na gospodarkę Sianowa. Wstrzymały wówczas pracę: jeden tartak, betoniarnia, kaflarnia i kilkanaście zakładów rzemieślniczych. W tym okresie nasilił działanie ruch nazistowski. W Sianowie początkowo, robotnicy miejscowych fabryk, negatywnie odnosili się do poczynań hitlerowców. Świadczyć może o tym między innymi, wielki wiec antyfaszystowski, który odbył się dnia 4 lipca 1932 roku przed ratuszem w Sianowie. Po wiecu, faszystowska bojówka wywołała bójkę, w czasie której sromotnie i dotkliwie pobito faszystów. Po dojściu Hitlera do władzy sprawa ta wywołała skrupulatne dochodzenie i wysokie kary więzienia dla robotników.

Od dawna w Sianowie zamieszkiwali Żydzi, ostatnio- drobni kupcy, rzemieślnicy, lekarz. W okresie władzy nazistów, zgotowano im taki sam los, jak innym Żydom niemieckim. Ostatnie daty na małym cmentarzu żydowskim, który przetrwał do 1973 roku przy ulicy Łubuszan, pochodziły z 1937 roku.

W 1938 roku w Sianowie pracowały tylko trzy większe zakłady: jedna fabryka zapałek, fabryka narzędzi rolniczych i betoniarnia. Okres bezpośrednio przed II wojną światową nie był więc dla miasta zbyt korzystny.

W 1939 roku Sianów liczył 3050 mieszkańców. W okresie II wojny światowej w Sianowie i okolicach było dużo robotników przymusowych -Polaków, Rosjan, Francuzów, Holendrów i innych narodowości. Część tych robotników była zgrupowana w specjalnym obozie tzw. “arbeitslagrze”. Byli oni traktowani bardzo surowo, otrzymywali nędzne racje żywnościowe, musieli nosić specjalne oznaki, określające narodowość. Za drobne nawet uchybienia stosowano wobec nich dotkliwe kary. Na przykład, za nie noszenie oznaki “P” /Polen/, “prawnie” przewidziana była kara chłosty. Nic dziwnego, że z radością przyjmowali niepowodzenia Niemców na frontach oraz z utęsknieniem oczekiwali końca wojny.

W styczniu i lutym 1945 roku do Sianowa dotarła fala uciekinierów z Prus Wschodnich i Gdańska. Jednocześnie władze zarządziły i przeprowadziły wywóz maszyn i urządzeń z niektórych zakładów oraz przymuszały ludność do ewakuacji. Nazistowska propaganda podsycała obawy i wyolbrzymiała zagrożenia. Panowała surowa zima, dezorganizacja była powszechna, toteż pod koniec lutego 1945 roku ewakuacja przerodziła się w chaotyczną i bezładną ucieczkę. Kończyło się niespełna trzechsetne panowanie Niemców w Sianowie.

Zdjęcie przy spalonym czołgu, rok 1945.

Wyzwolony został Sianów dnia 3 marca 1945 roku, po południu. Wcześniej trwało krótkie ostrzeliwanie artyleryjskie miasta. Następnie, od strony północno-wschodniej z kierunku Ratajek i Polanowa wjechały do miasta cztery radzieckie czołgi i z 3 Korpusu Pancernego Gwardii, dowodzonego przez gen. płk. Aleksieja Panfiłowa, a walczącego w składzie II Frontu Białoruskiego marszałka Konstantego Rokossowskiego. Niemcy stawiali rozpaczliwy opór, toteż w czasie walk zniszczono kilkanaście domów wzdłuż ulicy Morskiej, a jeden czołg radziecki został spalony i zginęła jego czteroosobowa załoga. Wkrótce nadjechały dalsze czołgi oraz nadeszła radziecka piechota. Część żołnierzy, niemieckich poddała się, a pozostali w popłochu uciekli w kierunku Koszalina. Wsie w okolicach Sianowa zostały wyzwolone w dniach 2-6 marca 1945 roku, niektóre na przykład Karnieszewice, Wierciszewo, czy Bielkowo po zażartych walkach.

Bezpośrednio po wyzwoleniu, powołana została w Sianowie radziecka komendantura wojenna. Polacy znajdujący się wówczas w Sianowie, w połowie marca 1945 roku na zebraniu , wybrali pierwszego polskiego burmistrza Sianowa , którym został A. Turzyński , z zawodu mistrz krawiecki, zatrudniony w czasie II wojny jako robotnik przymusowy w fabryce zapałek. Zaraz po działaniach wojennych w parku miejskim, przy ulicy B. Chrobrego pochowano czterech czołgistów radzieckich i wybudowano skromny pomnik w kształcie obelisku. W 1950 roku szczątki czołgistów ekshumowano i przeniesiono na cmentarz wojenny w Szczecinku, gdzie spoczywają do dzisiaj. W wyniku walk zabudowa Sianowa była zniszczona w około 15%. Już po działaniach wojennych zostały zdemontowane i wywiezione przez jednostki radzieckie – urządzenia i maszyny fabryki zapałek. Następnie, ogołocone zabudowania fabryczne przekazano jednostkom Wojska Polskiego. W kwietniu i maju 1945 roku pojawili się w Sianowie pierwsi osadnicy, głównie z Pomorza i Kujaw. W sierpniu 1945 roku przyjechały pierwsze transporty repatriantów z Wileńszczyzny.

Na jesieni 1945 roku, kolejnym burmistrzem Sianowa został Paweł Łuczaj – repatriant, z zawodu urzędnik sądowy. W połowie roku 1945 uruchomiono w Sianowie młyn wodny. Na początku roku szkolnego 1945/1946 – we wrześniu – nauczyciel Jan Kobus uruchomił szkołę podstawową. Do końca 1945 roku powstały w Sianowie trzy sklepy, dwie piekarnie, dwie masarnie, drogeria, restauracja, urząd pocztowy – uruchomiony przez naczelnika, Jana Cisewskiego. Także w 1945 roku była już czynna stacja kolejowa, położona najbliżej m. Sianowa – nazywająca się wówczas Czanów, obecnie m. Skibno. W roku 1946 uruchomiona została w Sianowie prywatna apteka Marii Kostrzębskiej i powstał pierwszy sklep spółdzielczy, wówczas jeszcze “Społem”, w zalążek GS. Powstał też w maju 1946 roku pierwszy amatorski zespół teatralny, założony przez Janinę Łagodzicz.

Dnia 19 października 1946 roku powołano Miejską Radę Narodową w Sianowie, składającą się z 15 radnych. Jej przewodniczącym wybrano Jana Kobusa – kierownika miejscowej szkoły.

Na jesieni 1946 roku administracja cywilna przejęła od jednostki Wojska Polskiego obiekty fabryki zapałek i rozpoczęto odbudowę fabryki. Pierwszy jej dyrektorem został inż. Edmund Unger, przybyły z Błonia. Odbudowa fabryki przebiegała sprawnie, mimo ogromnych trudności. Pokonywano je zapałem, wysiłkiem i pasją wielu ofiarnych pracowników. Przykładem świecił inż. Leon Degler przedstawiciel Centrali Państwowego Monopolu Zapałczanego z Warszawy, który wiele miesięcy przebywał w Sianowie. Uroczyste uruchomienie fabryki nastąpiło w ósmą rocznicę wybuchu II wojny – 1 września 1947 roku. W uroczystości uruchomienia udział wzięli : wiceminister skarbu prof. Leon Kurowski, wojewoda szczeciński Leonard Borkowicz oraz starosta koszaliński Edmund Dobrzycki. Inżynier Edmund Unger został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Józef Konarski – Srebrnym, a 11 innych pracowników Srebrnymi i Brązowymi Krzyżami Zasługi i odznaką “Gryfa Szczecińskiego”.

ks. Antoni Siemiński

Mury i maszyny fabryczne poświęcił ks. Antoni Siemiński, pierwszy proboszcz w Sianowie. Przy budowie fabryki zapałek szczególnie zasłużyli się następujący pracownicy: Władysław Cieszkowski /1882-1960/, mistrz kotłowni i siłowni, Józef Konarski /1903-1969/, mistrz murarski, pierwszy przewodniczący Rady Zakładowej, Józef Grzywacz /1914-1973/, robotnik, Stefan Skrzypkowski /1918-1953/, robotnik i strażak, Zygmunt Dorosz /1910-1963/, ślusarz działu etykietówek, Stefania Pawłowska /1915-1974/, robotnica działu etykietówek oraz bardzo wielu innych ofiarnych pracowników, z których niektórzy, już na emeryturach, nadal zamieszkują w Sianowie.

Otwarcie biblioteki miało miejsce 13 marca 1948 roku i dokonał tego ówczesny Przewodniczacy MRN Edmund Schulz wraz z Burmistrzem  Jerzym Rudnickim oraz przedstawicielami Komitetu Bibliotecznego i Komisji Oświatowej MRN. Jerzy Rudnicki został pierwszym czytelnikiem biblioteki. Biblioteka startowała z wypożyczonym z Powiatowej Biblioteki Publicznej w Koszalinie księgozbiorem. W 1951 roku z Placu pod Lipami przeniesiono biblioteke do centrum – naprzeciwko ratusza. W kolejnych latach wielokrotnie zmieniano jej lokalizację oraz obsadę personalną (od 1948 – Stefan Satkowski (na zdjęciu po lewej stronie), od 1950 – Zofia Pielesiak, od 1957 – Kazimiera Miturzyńska, od 1958 – Irena Skibińska, Waleria Deńko, od 1965 – Danuta Gluszkowska, od 1975 Stefan Satkowski pierwszy powojenny bibliotekarz w Sianowie.- Małgorzata Paluch, Lucyna Ślubowska, od 1982 – Lucyna Ślubowska, Krystyna Jurgo, 1981 – Krystyna Jurgo, 1991-Monika Olszak. Od 1 listopada 1963 roku czynne sa dwie czytelnie. W dniu 9 września 1965 roku Miejskiej Bibliotece Publicznej nadano imię Bogusława X.  Biblioteka w ciągu tych ponad pięcdziesięciu lat wychowała pokolenia miłosników ksiażki. Przez progi biblioteki przewinęło sie mnóstwo ciekawych osób m.in. Gracjan Bojar-Fijałkowski, Leszek Bakula, Lech M. Jakób, Wanda Chotomska, Krzysztof Petek, Radosław Pazura, Artur Barciś. Biblioteka w Sianowie posiada 6 filii bibliotecznych .

Budynek Banku Spółdzielczego w Sianowie

Na przełomie lat 1949/1950 rozpoczęła działalność Gminna Spółdzielnia “Samopomoc Chłopska”. Spółdzielnia wybudowała między innymi hotel, dom handlowy oraz wiele pawilonów i sklepów wiejskich. W 1954 roku odbudowano i uruchomiono w Sianowie fabrykę wozów gospodarczych. Po wielu zmianach i reorganizacjach, jest to obecnie zakład “Instal” produkujący urządzenia wentylacyjne i odpylające z winiduru dla przemysłu i budownictwa mieszkaniowego. Wydatnie zmodernizowała się fabryka zapałek. W 1956 roku sprowadzono z NRD pierwszą partię 4 nowoczesnych agregatów pudełkowych. W następnych latach unowocześniono kotłownię, rozbudowano zaplecze socjalne i magazynowe.

Centrum Sianowa w 1952 roku

W roku 1964 oddano do użytku nowo zbudowaną Szkołę Podstawową Nr 2 przy ulicy Dworcowej. Przy jej budowie społecznie pomagało wielu mieszkańców Sianowa, w tym rodziców i kombatantów.

Szkoła nosi imię Bohaterów 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty, a jest 826 “tysiąclatką”… W parku miejskim w roku 1959, na miejscu gdzie spoczywali żołnierze polegli w boju o Sianów, odnowiono, zmodernizowano i odsłonięto pomnik w kształcie obelisku z Białym Orłem, poświęcony pamięci żołnierzy polskich, radzieckich i żołnierzy polskiego ruchu oporu. W 1970 roku, w 25 rocznicę wyzwolenia Sianowa, przy zbiegu ulic Armii Polskiej i Kościelnej odsłonięto pomnik upamiętniający tą rocznicę. Jest to bryła betonu ze stylizowanym orłem, dzieło inż. arch. Edwina Korpala, wówczas mieszkańca Sianowa. Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych w pobliskich Karnieszewicach, rozpoczęto budowę, przy pomocy specjalistów bułgarskich, Kombinatu Państwowych Gospodarstw Ogrodniczych. Produkcja tego kombinatu ruszyła w 1974 roku…

W tym budynku był dawny Ośrodek Zdrowia.

W 1977 roku rozpoczęto montaż 2 nowych automatów zapałczanych szwedzkiej firmy “Arenco” oraz urządzenia do korowania dłużyc – włoskiej firmy “Corallii” Fabryka jest również właścicielem dużego i dobrego standardem ośrodka wczasowo-kolonijnego w Łazach, którego budowę zapoczątkowano w 1959 roku. Pierwszy blok mieszkalny oddano w Sianowie na osiedlu Piastów, w 1960 roku. Miał on 24 mieszkania. W początkach lat sześćdziesiątych oddano trzy dalsze bloki – po 60 mieszkań każdy. W 1972 roku wybudowano pierwszy blok spółdzielczy, także o 60 mieszkaniach… Powstały też nowe ulice – Kopernika, Parkowa i Spółdzielcza – w całości zabudowane domkami jednorodzinnymi, w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.

INSTYTUCJE KOŚCIELNE I KOMUNALNE :

a. Kościół – w Sianowie zbudowano w średniowieczu w stylu gotyckim. o czym świadczy zachowana wieża i część muru zachodniego.

Wzniesiono go z cegły i kamieni młyńskich (zachodni portal w wieży). Wieża restaurowana w 1679 roku ( Na klatce schodowej wyryta data ). Nawa kościoła została zbudowana w konstrukcji ryglowej z ceglanym wypełnieniem fach przypuszczalnie w pocz. XVIII wieku. Wokół kościoła istniał cmentarz. Kościół w Sianowie miał filię w Suchej i do 1906 roku patronat nad kościołem w części sprawował właściciel majątku ziemskiego w Suchej .

b. kaplica cmentarna wzniesiona na cmentarzu udostępnionym w 1844 roku . poł. XIX wieku

c. Ratusz – murowany wzniesiony w 1879 r

d. Budynek Szkoły – nie znana jest data powstania szkoły w Sianowie. Istniała już w 1784 roku – Bruggemann pisze, że w Sianowie mieszkał rektor powołany przez władze miasta i opłacany przez mieszczaństwo i miejscowy szpital. Obecny budynek szkoły został wzniesiony w latach 1896 – 97. Został usytuowany na terenie wykupionym przez radcę handlowego Kolbego ( właściciela fabryki zapałek) i podarowany miastu. W budynku znajdowało się 12 gabinetów ( klas), aula, mieszkanie dla rektora i woźnego szkolnego. W tym samym czasie została przeprowadzona droga od ob. ulicy Armii Polskiej bezpośrednio do szkoły. Od strony Armii Polskiej zamknięto ją istniejącą do dzisiaj eklektyczną ceglaną bramą. Ulica otrzymała wówczas nazwę “August Kolbe – Strasse”. W szkole zatrudnieni byli: rektor, 9 nauczycieli.

e. Zamek – nieznana jest dokładna data budowy zamku. Istnieje przypuszczenie że istniał już przed 1330 rokiem. Nieznana jest również jego lokalizacja, a jedynie hipoteza, według której miał się znajdować w rozwidleniu rzek Unieści i Polnicy, przy trakcie wiodącym z Koszalina do Gdańska (bądź też w pobliżu dzisiejszej fabryki zapałek). W czasach średniowiecznych zamek był siedzibą rodów rycerskich, biskupów kamieńskich i książąt pomorskich. (znajdował się w posiadaniu biskupim prawdopodobnie od połowy XIV do 1436 roku). Nieznana jest także data zburzenia zamku. Przyjmuje się, że stało się to w ciągu XVIII wieku. W 1829 roku zatarto ślady budowli zamkowej w czasie prac niwelacyjnych podczas budowy drogi Kłos-Sianów.

f. Szpital- Św. Jerzego , położony był przy ulicy Tylnej (Mittelstrase) – obecnie w tym miejscu istnieje Bank Spółdzielczy, zbudowany w 1883 roku. Został zniszczony w czasie działań wojennych w marcu 1945 roku.
g. Remiza strażacka wybudowano w tym samym roku co szpital

h. Przytułek dla ubogich (Armenhaus) – 1890

Dawna hala sportowa – obecnie nie istnieje.

i. Hala gimnastyczna – 1908 r., zbudowana w południowej części miasta ( w pobliżu strzelnicy) – nie istnieje

j. Budynek sądu – 1910 r przy ulicy Dworcowej

Przemysł,technika

a . Młyn – zbudowany w 1780 roku, ( olejarnia i kaszarnia). Był własnością kasztelana darłowskiego. W 1909 roku rozbudowany zmodernizowany i rozbudowany o tartak parowy. Mieścił się kilkanaście metrów od parku miejskiego, napędzany był wodami Uniesty.

b. Tartak – przy ul. Koszalińskiej, wzniesiony w końcu XVIII wieku.

c. Fabryka zapałek przy ul. Koszalińskiej, założona przez Augusta Kolbego w 1845 roku, rozbudowana w 1861 roku, następnie w 1876 ( instalacja maszyny parowej). W 1900 roku założenie fabryczne rozszerzono o domy mieszkalne, dwór, sad.

W okresie II wojny światowej w fabryce zatrudnione były głównie kobiety. Stanowiły one około 70% całej załogi. Pracowali w niej również jeńcy wojenni: Francuzi, Holendrzy i Polacy.

W 1945 roku, w wyniku działań wojennych zniszczeniu uległo część obiektów fabrycznych. Od marca do lipca tego roku w fabryce stacjonowała jednostka armii radzieckiej. W tym czasie zdemontowano i wywieziono do Związku Radzieckiego prawie wszystkie maszyny i urządzenia. Fabrykę przekazano Tymczasowemu Zarządowi Państwowemu w Koszalinie 18 marca 1947 roku, a produkcję uruchomiono 1 września 1947 roku.

d. Fabryka zapałek – w zachodniej części miasta, założona w 1871 roku przez braci Pohl., spalona w dużej części w 1884 roku. W 1894 roku w spółce hanowerskiej, a w 1910 roku sprzedana firmie śląskiej( Firma die Zundwarenfabrik w Ziegenhals)

e. Fabryka mydła założona przez jednego z synów Pohla w 1899 roku, przemianowana na fabrykę zapałek ( trzecią w Sianowie)

f . Fabryka cementu – zbudowana w 1907 roku przez spółkę Knop i Raasch

g . Mleczarnia, zbudowana w 1908 roku.

Od 1906 roku istniała w mieście rzemieślnicza szkoła zawodowa, utrzymywana przez zarząd miasta. Dwa lata później powstała spółka prywatna, dążąca do uruchomienia szkoły średniej. Już w 1910 roku wybudowano gmach szkolny, który został oddany do użytku w następnym roku. Według relacji A. Turzyńskiego, mieściła się w nim aż do wyzwolenia średnia szkoła żeńska. W początku XX wieku istniały w Sianowie trzy fabryki zapałek, Spółdzielnia Mleczarska, 2 cementownie, tartak parowy, młyn i tartak wodny, wiatrak, wytwórnia pieców.

Źródła
Przy opracowaniu historii Sianowa wykorzystano materiały ewidencyjne i dokumentacje historyczne będące w posiadaniu Wojewódzkiej Służby Ochrony Zabytków (Delegatura w Koszalinie), z drukowanych materiałów źródłowych i literatury dotyczącej historii regionu oraz Głosu Sianowskiego 1990/94.